بارداری تغییرات مختلفی را در بدن مادر ایجاد می‌کند. این تغییرات می‌توانند، تغییرات معمول و مورد انتظار، مانند تورم و احتباس مایعات تا موارد کمتر آشنا مانند تغییرات بینایی باشند. برای آشنایی با انواع دیگر تغییرات بدن مادر در دوران بارداری ادامه مطلب را از دست ندهید، با رعایت برخی از نکات میتوانید تغییرات بدن را بهتر بپذیرید.
تغییرات هورمون‌ها
در بین تغییرات بدن مادر در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی ناشی از بارداری طیف وسیعی از تغییرات را در برمی‌گیرد. خانم‌های باردار افزایش ناگهانی و چشمگیر استروژن و پروژسترون را تجربه می‌کنند. آنها همچنین تغییراتی در مقدار و عملکرد برخی از هورمون‌های دیگر را نیز احساس خواهند کرد. این تغییرات هورمونی فقط بر روحیه آنها تأثیر نمی‌گذارد، آنها همچنین می‌توانند به طور قابل توجهی در رشد جنین تأثیر بگذارند.
- تغییرات استروژن و پروژسترون
استروژن و پروژسترون هورمون‌های اصلی بارداری هستند. یک خانم باردار در طول دوران بارداری بیش از کل زندگی خود، استروژن تولید می‌کند. افزایش استروژن در دوران بارداری به رحم و جفت کمک می‌کند تا انتقال مواد مغذی را به درستی انجام دهند، از جنین در حال رشد محافظت کنند و باعث بهبود واسکولاریزاسیون شوند. علاوه بر این، استروژن نقش مهمی در کمک به رشد و بالغ شدن جنین دارد.
سطح استروژن در دوران بارداری به طور پیوسته افزایش می‌یابد و در سه ماهه سوم بارداری به اوج خود می‌رسد. افزایش سریع سطح استروژن در سه ماهه اول بارداری ممکن است باعث برخی از حالات از جمله تهوع بارداری شود. در طی سه ماهه دوم، این هورمون نقش مهمی در ایجاد مجرای شیر دارد و باعث بزرگ شدن پستان‌ها می‌شود.
سطح پروژسترون نیز در دوران بارداری فوق‌العاده زیاد می‌شود. تغییرات پروژسترون باعث سستی یا شل شدن رباط‌ها و مفاصل در سراسر بدن می‌شود. بعلاوه، مقادیر بالای پروژسترون باعث افزایش اندازه ساختار داخلی بدن مانند حالب نیز می‌شود. حالبها وظیفه انتقال ترشحات کلیه را به مثانه دارند. این هورمون همچنین برای تبدیل رحم که به اندازه یک گلابی کوچک قبل از بارداری است به یک رحمی که بتواند جنین کامل را در خود جای دهد، اهمیت دارد.
- رابطه هورمون‌های بارداری و آسیب‌های ورزشی
گرچه این هورمون‌ها برای یک بارداری موفق مهم هستند، اما می‌توانند ورزش کردن را دشوار کنند. از آنجا که رباط‌ها شل‌تر می‌شوند، خانم‌های باردار ممکن است بیشتر در معرض رگ به رگ شدن و کشیدگی مچ پا یا زانو قرار بگیرند. البته هیچ تحقیقی آسیب دیدگی ناشی از این هورمون را در دوران بارداری ثابت نکرده است. این هورمون‌ها وضعیت کلی خانم باردار را تغییر می‌دهند، پستان‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، شکم صاف، برآمده می‌شود و این موضوع منجر به افزایش انحنای کمر می‌شود. این حالت مرکز ثقل بدن را تغییر می‌دهد و ممکن است منجر به تغییر در ایجاد تعادل شود.
- رابطه افزایش وزن، احتیاج مایعات و فعالیت بدنی
افزایش وزن در خانم‌های باردار باعث افزایش حجم کار در بدن می‌شود، مایعات بیشتری را حفظ کرده و تورم صورت و اندام را تجربه می‌کنند. قطعاً افزایش وزن و جمع شدن مایعات محدودیت‌هایی را برای ورزش کردن ایجاد می‌کنند. بسیاری از خانم‌ها در طول سه ماهه دوم بارداری کمی تورم را خواهند داشت که اغلب تا سه ماهه سوم ادامه دارد. می‌توان گفت انباشت مایعات مسئول میزان قابل توجهی از افزایش وزن در دوران بارداری است. برای کاهش تورم استراحت کنید، از ایستادن طولانی مدت خودداری کنید، از مصرف کافئین و سدیم پرهیز کنید و میزان پتاسیم در رژیم غذایی خود را افزایش دهید.
معمولاً افزایش وزن دوران بارداری به این دلیل است که بدن نمی‌تواند مانند قبل از بارداری برخی را تمرینات را انجام دهد. این موضوع حتی در مورد خانم‌های ورزشکار نیز صدق می‌کند. کشیدگی رباط، افزایش اندازه رحم و بی ثباتی لگن در اثر شلی رباط‌ها، ممکن است منجر به افزایش ناراحتی در هنگام ورزش کردن شود.
تغییرات حواس
بارداری می‌تواند به طرز چشمگیری حواس بینایی، چشایی و بویایی را تغییر دهد.
- تغییرات بینایی
یکی از تغییرات بدن مادر در دوران بارداری، تغییرات بینایی است. برخی از خانم‌ها در دوران بارداری تغییرات بینایی را تجربه می‌کنند که نزدیک بینی از جمله تغییرات چشمگیر است. البته بیشتر خانم‌ها پس از زایمان، به حالت بینایی طبیعی خود، قبل از بارداری باز می‌گردند. خانم‌های باردار اغلب افزایش فشار داخل چشم را تجربه می‌کنند و کسانی که مبتلا به پره اکلامپسی یا دیابت بارداری هستند بیشتر در معرض خطر قرار میگیرند.
- تغییرات چشایی
بیشتر خانم‌ها در دوران بارداری تغییراتی در حس چشایی خود احساس می‌کنند. آنها نسبت به افراد عادی معمولاً غذاهای شور و شیرین را ترجیح می‌دهند چرا که دارای آستانه تحمل بالاتری نسبت به طعم‌های ترش، شور و شیرین دارند. دیسگوزیا، کاهش توانایی چشایی را معمولاً در سه ماهه اول بارداری، مادران تجربه می‌کنند. در طول دوران بارداری ممکن است ذائقه چشایی نیز تغییر پیدا کند. اگرچه بسیاری از خانم‌ها برای مدت کوتاهی پس از زایمان احساس چشایی خوبی را تجربه نخواهند کرد، اما به مرور زمان توانایی کامل چشایی خود را به دست می‌آورند. برخی از خانم‌ها در دوران بارداری طعم فلز را در دهان خود تجربه می‌کنند که این موضوع می‌تواند حالت تهوع را تشدید کند.
- تغییرات بویایی
در بعضی از مواقع، خانم‌های باردار نیز تغییراتی را در حس بویایی خود احساس می‌کنند. عده‌ای حساسیت بیشتری نسبت به انواع بوها پیدا می‌کنند. البته داده‌های قابل اعتمادی مبنی بر تغییرات زیاد بویایی در خانم‌های باردار در دسترس نیست. با این وجود، اکثریت قریب به اتفاق خانم‌های باردار افزایش محسوس حساسیت به بو را به پزشک خود اعلام کرده‌اند.
تغییرات پستان و دهانه رحم
تغییرات هورمونی که از سه ماهه اول شروع می‌شود، منجر به تغییرات فیزیولوژیکی بسیاری در بدن می‌شود. این تغییرات به آماده سازی بدن مادر برای بارداری، زایمان و شیردهی کمک بسیاری می‌کند.
- تغییرات پستان
پستان‌های خانم‌های باردار اغلب در طی بارداری برای شیردهی به نوزاد، دچار یک سری تغییرات قابل توجه می‌شوند. هورمون‌های بارداری که بر روی رنگدانههای پوست تأثیر می‌گذارند، اغلب آرئول، هاله اطراف نوک پستان را تیره‌تر می‌کنند. با رشد پستان‌ها، خانم‌ها ممکن است حساسیت‌هایی را تجربه کنند، رگ‌ها تیره‌تر و نوک سینه‌ها بیش از دوران قبل از بارداری، بیرون زده می‌شوند. برخی از خانم‌ها حتی ممکن است، کشش را در سطح پستان‌های خود احساس کنند.
در تغییرات بدن مادر در دوران بارداری، اغلب برجستگی‌های کوچکی بر روی آرئول‌ها ظاهر می‌شود. اکثر خانم‌ها در طی سه ماهه دوم، نشت مایع زرد رنگی به نام آغوز را تجربه می‌کنند. مجاری شیر در پستان‌ها علاوه بر تولید آغوز، برای اولین تغذیه کودک، مقداری شیر را ذخیره می‌کنند. برخی از خانم‌ها ممکن است توده‌های کوچکی در بافت پستان مشاهده کنند که می‌تواند ناشی از مسدود شدن مجاری شیر باشد. اگر بعد از چند روز ماساژ دادن پستان و گرم کردن با حوله، توده‌ها از بین نرفتند، باید به پزشک مراجعه کنید.
- تغییرات دهانه رحم
دهانه رحم، در دوران بارداری و زایمان دچار تغییرات جسمی می‌شود. در بسیاری از خانم‌ها، بافت دهانه رحم ضخیم و سفت می‌شود. تا چند هفته قبل از زایمان، ممکن است دهانه رحم بر اثر فشار جنین در حال رشد، نرم و گشاد شود. در اوایل بارداری، دهانه رحم یک پلاگین مخاط ضخیم ایجاد می‌کند تا رحم را مهر و موم کند. این پلاگین اغلب در اواخر بارداری یا هنگام زایمان دفع می‌شود. اگر همراه مخاط کمی خون وجود داشته باشد، در شرایطی که رحم برای زایمان آماده می‌شود، طبیعی خواهد بود. قبل از زایمان، دهانه رحم به طور قابل توجهی گشاد، نرم و نازک می‌شود و به جنین اجازه می‌دهد تا از کانال زایمان عبور کند.
تغییرات مو و ناخن
بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری تغییراتی در شکل ظاهری خود را تجربه خواهند کرد. اگرچه اکثر این تغییرات موقتی هستند، اما برخی از آنها مانند کشیدگی‌های پوست می‌توانند منجر به تغییرات دائمی شوند.
- تغییرات مو
از تغییرات بدن مادر در دوران بارداری که بسیاری از خانم‌ها آن را تجربه می‌کنند، تغییرات در رشد مو است. تغییر هورمون‌ها گاهی اوقات می‌تواند باعث ریزش بیش از حد مو شود. این امر به ویژه در خانم‌هایی که سابقه خانوادگی آلوپسی دارند، بیشتر دیده می‌شود. اما بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری، رشد بیش از اندازه و ضخیم شدن مو را تجربه می‌کنند و حتی ممکن است در مکان‌های ناخواسته متوجه رشد مو شوند. رشد مو می‌تواند در صورت، بازوها، پاها یا پشت دیده شود. بیشتر تغییرات رشد مو پس از تولد کودک، به حالت طبیعی بر می‌گردد. اما خانم‌هایی که ریزش مو را تجربه کرده‌اند برگشتن به حالت عادی تا یک سال پس از زایمان، ممکن است به طول انجامد.
- تغییرات ناخن
بسیاری از خانم‌ها همچنین در دوران بارداری رشد سریع ناخن را تجربه می‌کنند. تغذیه مناسب و مصرف ویتامین‌های قبل از بارداری، به افزایش هورمون‌های رشد بارداری کمک بسیاری می‌کنند. اگرچه برخی ممکن است این تغییر را مطلوب بدانند، اما بسیاری از شکنندگی ناخن‌ها ناراضی هستند که می‌توان با تغییرات سالم در رژیم غذایی، استحکام ناخن‌ها را بالا برد.
سخن پایانی
تغییرات بدن مادر در دوران بارداری، می‌تواند در اندام‌های مختلف ایجاد شود. آنچه مهم است و نباید مادران را دچار تشویش و نگرانی کند، بازگشت بدن به حالت طبیعی پس از زایمان است. در برخی از موارد ممکن است تغییرات به کندی صورت گیرد، باید کمی حوصله داشته باشید. سعی کنید با ورزش کردن و رژیم غذایی مناسب هم انرژی از دست رفته خود را بازگردانید و هم به اندام ایده آل خود برسید. اگر قصد دارید از رژیم‌های لاغری استفاده کنید باید تحت نظارت پزشک این کار را انجام دهید.
منبع