فولیکول چیست؟
زمانی که میخواهید بدانید فولیکول چیست پس بهتر است این آگاهی را داشته باشید که فولیکولهای تخمدان، کیسه های کوچکی پر از مایع هستند که داخل تخمدانهای زنان یافت میشود. فولیکولها هورمونهایی را ترشح میکنند که در مراحل چرخه قاعدگی تاثیر می‌گذارند.
زنان با حدود 300 تا 400 هزار فولیکول بلوغ خود را آغاز میکنند و هر یک از آنها پتانسیل آزاد سازی تخمک برای لقاح را دارد. اندازه و وضعیت آنها بخشی حیاتی در ارزیابی و درمان باروری هستند. ارزیابی فولیکولها از دو طریق سونوگرافی لگن از رحم و تخمدانها و همچنین آزمایش هورمون آنتی مولرین انجام میشود.
اسکن سونوگرافی لگن اندازه و تعداد فولیکولهای موجود در تخمدان را که به آن تعداد فولیکولهای آنترال گفته میشود، ارزیابی میکند. نتایج این اسکن و همچنین آزمایش خون به یک متخصص باروری این امکان را میدهد تا توانایی بارداری را مورد ارزیابی قرار دهد.
مقاله آیا لکه بینی بعد از پریود می‌تواند نشانه بارداری باشد را بخوانید.
چند تخمک در فولیکول وجود دارد؟
در هنگامی که بحث در مورد فولیکول چیست می‌توان گفت در چرخه قاعدگی طبیعی، یک فولیکول شامل یک تخمک است. فولیکول تا جایی رشد میکند و بزرگ میشود که در زمان تخمک گذاری پاره و تخمک آزاد شود. این مرحله حدود 14 روز پس از شروع چرخه قاعدگی رخ میدهد.
آیا همه فولیکولها تخمک آزاد میکنند؟
معمولا بله. در بیشتر موارد فولیکولها تخمک آزاد میکنند. اما اینکه تخمک به اندازه کافی بالغ شده است یا از کیفیت کافی برای لقاح برخوردار است، مسئله دیگری میباشد.
تعداد فولیکولهای طبیعی چه میزان است؟
تعداد فولیکولها به سن، سلامت عمومی و سبک زندگی زنان بستگی دارد. با این حال، فولیکولهای بیشتر لزوما لقاح موفقیت آمیز را تضمین نمیکنند. کیفیت تخمکها نقش کلیدی دارد، بسیاری از زنان که فولیکول کمتری دارند میتوانند به دلیل کیفیت تخمکها، با روش IVF باردار شوند.
مقاله کاپ قاعدگی چیست – راهنمای استفاده، نگهداری و تمیز کردن را بخوانید.
تعداد فولیکولها در 30 سالگی چه میزان است؟
کیفیت و کمیت تخمکهای زن تحت تاثیر سن، موارد بهداشتی و سبک زندگی هستند. تعداد فولیکولهای تخمدان و کیفیت تخمک در زنان با افزایش سن کاهش مییابد. بعد از 35 سالگی قدرت باروری زن به طور قابل توجهی کاهش پیدا میکند و در اوایل تا اواسط چهل سالگی احتمال بارداری موفقیت آمیز بسیار کم خواهد بود.
فولیکولها و باروری چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟
برای درک بهتر رابطه باروری و بحث فولیکول چیست، دو عامل اصلی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند:
- کیفیت تخمک
- تعداد فولیکولها
تعداد فولیکولهای موجود در تخمدانها را یک متخصص باروری می‌تواند تشخیص دهد. فولیکولها حاوی تخمکهای نارس هستند. تخمکهای نارس تا زمانی رشد میکنند که فولیکول از اندازه مطلوب برخوردار شود و پس از پاره شدن، تخمک آزاد و تخمک گذاری انجام شود.
اگر تعداد فولیکولها زیاد باشند، احتمال آزاد شدن تخمک بیشتر نیز افزایش پیدا میکند و این احتمال وجود دارد که یکی از تخمکها به اندازه کافی سالم باشد و منجر به بارداری موفقیت آمیز شود.
کیفیت تخمک به سن و همچنین سبک زندگی بستگی دارد. با افزایش سن زنان، کیفیت تخمکها به ویژه پس از 35 سالگی کاهش پیدا میکند و به طور معمول از اواسط 40 سالگی به بعد بیشتر زنان قادر به بارداری طبیعی نیستند. متاسفانه آزمایش کیفیت تخمک امکان پذیر نیست. اگر میخواهید شانس خود را برای بچه دار شدن امتحان کنید توصیه میکنیم تست باروری MOT را انجام دهید.
سندرم فولیکول تهی (EFS) چیست؟
در خصوص مبحث فولیکول چیست، باید گفت که درصد بسیار کمی از فولیکولها شامل سندرم فولیکول تهی میشوند. در درمان IVF پس از تحریک تخمدان فولیکولهایی که رشد کافی داشته اند پس از آزاد شدن از تخمدان، فاقد تخمک هستند.
علت دقیق آن مشخص نیست، شرایط مختلفی از جمله خطا در تجویز هورمون اچ سی جی (HCG) پاسخ غیر طبیعی به درمان و اختلال در فولیکولار میتوانند در ایجاد این سندرم نقش داشته باشند. هیچ فاکتور قابل اعتماد مشخصی وجود ندارد که وقوع این سندرم را تخمین بزند.
اما در بیشتر زنان با سابقه ناباروری اولیه کسانی که هرگز باردار نشده اند و تعداد فولیکول مناسب ندارند این سندرم دیده شده است. این یک اتفاق نادر است، اما با افزایش سن بروز آن نیز افزایش پیدا میکند. این یک مشکل باروری است، در حقیقت اکثر آنها یک فولیکولار نرمال و تعدادی تخمک را دارند.
مقاله راهنمای ۳۰ روزه آماده سازی بدن برای اقدام به بارداری را بخوانید.
آیا نظارت بر فولیکولها حین IVF ضروری است؟
در حین IVF، یک دوره دارویی برای تحریک تخمدان و تولید تخمک بیشتر به شما تزریق میشود. نظارت بر فولیکولهای تخمدان بخشی از روند درمان باروری است. در مرحله تحریک تخمدان چندین اسکن سونوگرافی لگن انجام میشود تا میزان صحیح دوز دارو و آماده شدن شما برای جمع آوری تخمک ارزیابی شود. نظارتها بر روی تعداد و اندازه فولیکولهای موجود در هر تخمدان است.
در ادامه مبحث فولیکول چیست، بهتر است بدانید وقتی فولیکولها به قطر 18 تا 20 میلی متر برسند برای جمع آوری تخمک آماده هستند. با تزریق هورمون تریگر، فولیکولها تحریک میشوند تا تخمکهای بالغی که در فولیکولها قرار دارند، آزاد شوند. بهترین زمان جمع آوری تخمکها حدود 36 ساعت پس از تزریق تریگر است. تخمکهای بالغ جمع آوری شده به آزمایشگاه منتقل میشوند تا با اسپرم، بارور و جنین تشکیل شود.
آیا فولیکولها تحت تاثیر IVF قرار میگیرند؟
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) ممکن است به دلیل حساس بودن تخمدان به تحریک و تولید تعداد زیاد غیرطبیعی فولیکول باشد که این موضوع منجر به تخمکهای بیشتر حدود 15 تخمک میشود. این وضعیت ممکن است خطرناک باشد. این سندرم در شکل شدید آن فقط در 0.5 درصد از بیماران رخ میدهد.
در مرحله شبیه سازی چرخه درمانی، فولیکولها با اسکن اولتراسوند از نزدیک کنترل میشوند. اگر پزشک تشخیص دهد که در معرض ابتلا به OHSS شدید هستید، هم شما و هم پزشک باید برخی از موارد از جمله کنار گذاشتن چرخه، به تاخیر انداختن جمع آوری تخمک یا منجمد کردن تمام جنینها برای انتقال در چرخه بعدی را در نظر بگیرید.
سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟
در ادامه مبحث فولیکول چیست، باید بدانید سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) بر نحوه کار تخمدان تاثیر میگذارد. در این سندرم در تخمدان کیست دیده میشود و مقادیر زیاد هورمون مردانه در بدن زنان می‌تواند از آزاد شدن تخمک از تخمدان جلوگیری کند. این سندرم بسیار شایع است و می‌تواند از هر پنج زن یک نفر را درگیر کند.
علائم PCOS شامل بی نظمی یا عدم پریود، مشکل در بارداری، رشد موهای زائد، افزایش وزن و آکنه است. گرچه PCOS قابل درمان نیست اما با کاهش وزن یا از طریق دارو می‌توان تا حدودی آن را درمان کرد. در بیشتر موارد زنان مبتلا به PCOS میتوانند باردار شوند. اگر برای داشتن فرزند تلاش میکنید گزینه های زیادی از جمله دارو، تلقیح داخل رحمی IUI یا IVF برای بارداری وجود دارد.
مقاله آیا درد لگن و کیست تخمدان می‌تواند نشانه سرطان باشد را بخوانید.
نتیجه گیری
هر زنی حتی همین حالا که به بارداری فکر نمیکند، می‌تواند در یک معاینه معمولی سونوگرافی زنان از ذخیره تخمدان و تعداد فولیکولهای خود مطلع شود. با انجام این کار درصد قابل توجهی از زنان میتوانند از قبل بدانند که وضعیت خوبی دارند یا خیر.
شاید بسیاری از افراد اگر این معاینات را انجام میدادند، سعی میکردند در گذشته باردار شوند. فراموش نکنید که تخمدان عضوی از بدن است که متاسفانه خیلی زود خسته میشود و عمر مفید آن نصف عمر سایر اعضاء بدن است.