پرولاکتین چیست؟
زمانی که پرسیده میشود پرولاکتین (PRL) چیست باید جواب داد که هورمونی پپتیدی است که توسط ژنی به همین نام کدگذاری میشود. عملکرد اصلی این هورمون، تولید شیر در سینه خانمها است. نقش این هورمون در بدن، بسیار پیچیده است و فقط به جنس مؤنث محدود نمیشود، بلکه وظیفه سوخت‌وساز، ایمنی، تولیدمثل، سلامت روانی و غیره را نیز بر عهده دارد. در واقع تأثیر این هورمون در بدن به بیش از 300 مورد میرسد.
مقاله آیا لکه بینی بعد از پریود می‌تواند نشانه بارداری باشد را بخوانید.
محل تولید هورمون
بیشترین مقدار این هورمون در مغز تولید میشود. در واقع، غده هیپوفیز قدامی مشتمل بر سلولهایی موسوم به لاکتوتروف است که موجب ایجاد آن در جریان خون و آزاد شدن آن میشود. البته بافتها و اندامهای دیگر بدن هم مقادیر کمی از این هورمون تولید را میکنند. از جمله آنها میتوان به اندامهای زیر اشاره کرد:
- رحم
- سلولهای ایمنی
- سلولهای پوستی
- بافتهای چربی
عملکرد
هنگامی که دنبال پاسخ سوال پرولاکتین چیست میگردید، باید بدانید که این هورمون تخصصی شیردهی در پستانداران است که عملکرد بسیاری دیگر از سیستمهای بدن نیز به آن وابسته است که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد ریه جنین
- کنترل اسمولالیته پلاسما
- تشکیل هورمونهای استروئیدی
- شروع و ادامه فرآیند شیردهی
- رشد مجاری در قسمت نرم پستان
- سنتز پروتئینهای کازئین و لاکتالبومین شیر
- سوخت و ساز چربی زیرپوستی، کربوهیدراتها، کلسیم و ویتامین D
- هم افزایی با هورمونهای دیگر از جمله LH تستوسترون و بهبود علمکرد تولید مثل
سطوح هورمون پرولاکتین
سطح هورمون پرولاکتین در زنان و مردان تا رسیدن به سن بلوغ، ثابت است. البته در زمان خواب عمیق، میزان آن 2 تا 3 برابر افزایش یافته و در اوایل صبح به بیشترین مقدار خود میرسد.
| سن | سطح هورمون (نانوگرم بر میلی‌لیتر) |
| نوزاد تازه متولد شده | 30 تا 495 |
| کودک | 3.2 تا 20 |
| مرد بالغ | 0 تا 20 |
| زن بالغ | 0 تا 25 |
| خانم باردار | 20 تا 400 |
افزایش سطح هورمون مذکور، اساساً در طول بارداری، استرس، فعالیتهای فیزیکی، تحریک پستان و در مادران شیرده، مشاهده میشود. کاهش سطح این هورمون عمدتاً به دلیل افت فشار خون است. اختلالات اساسی ناشی از این هورمون به‌صورت هایپرپرولاکتینمی و هیپوپرولاکتینمی مشاهده میشود.
مقاله فولیکول تخمدان چیست و چه تاثیری روی بارداری دارد را بخوانید.
هایپرپرولاکتینمی (پرولاکتین بالا)
وجود میزان پرولاکتین بسیار زیاد در خون، هایپرپرولاکتینمی نامیده میشود که به دلایل زیر به وجود می آید:
- بارداری
- مصرف برخی داروها
- غده هیپوتالاموس
- کم‌کاری غده تیروئید
- تومورهای خوش خیم هیپوفیز
علائم
- ناباروری
- عدم تخمک گذاری
- آمنوره (نوعی اختلال قاعدگی)
- اختلالات جنسی
- رشد غیرطبیعی مو
- تولید ناخواسته شیر
- اختلال در قاعدگی
هیپوپرولاکتینمی (پرولاکتین پایین)
گردش کم هورمون مذکور در خون موجب هیپوپرولاکتینمی میشود. البته این شرایط بسیار نادر است و در افرادی که دچار کم‌کاری غده هیپوفیز و سندرم شیهان هستند روی میدهد.
در نتیجه این امر، ترشح این هورمون کاهش یافته و در نتیجه، شیر کافی بعد از زایمان تولید نمیشود. غیر از این علائم خاصی جز اینکه برخی افراد ممکن است نسبت به برخی عفونتها ایمنی کمی داشته باشند، وجود ندارد. کمبود این هورمون در مردان، منجر به کاهش تعداد اسپرم و اختلال در بینایی میشود. اینها از نکاتی هستند که هنگام بررسی موضوع پرولاکتین چیست، ممکن است مفید باشند.
تست پرولاکتین (PRL)
تست PRL یا پرولاکتین، نوعی آزمایش پاتولوژی برای تشخیص میزان این هورمون در یک فرد است که البته برای تشخیص عارضه های زیر هم استفاده میشود:
- آدنوم هیپوفیزی
- بیماری هیپوتالاموس
- بیماری هایپرپرولاکتینمی
- پایش تومورهای تولیدکننده این هورمون
- علل ناباروری در مردان و زنان
مقاله آی یو دی (IUD) چیست؟ – آنچه باید قبل از انتخاب این روش کنترل بارداری بدانید را بخوانید.
سخن پایانی
هنگام پرسیدن سوال پرولاکتین چیست، باید توجه کنید که این هورمون، مخصوص غده هیپوفیز است که موجب تولید شیر و رشد پستان در زنان شیرده میشود. علاوه بر این، موجب کاهش استرس، رشد، بهبود ایمنی بدن و کنترل سوخت‌وساز و مصرف مواد غذایی میشود. دوپامین موجب مسدود شدن این هورمون میشود.
این در حالی است که هورمونهای دیگر مانند TRH، استروژن و اکسی توسین موجب افزایش آن خواهند شد. در مادران شیرده، این هورمون عامل اصلی تولید شیر و تحریک پستان محسوب میشود. سایر تأثیرات این هورمون که ارتباطی به بارداری و شیردهی ندارند، در مردان هم وجود دارد. انسانها همگی برای ایمنی قوی و سلامت مغز و باروری، به مقادیر بهینه ای از این هورمون نیاز دارند.